Steeds meer Nederlanders hebben last van een burn-out. Dat is ook helemaal niet zo gek, want ons leven lijkt steeds drukker te worden en de maatschappij vraagt steeds meer van ons. Een burn-out is vaak het gevolg van het langdurig ervaren van stress, bijvoorbeeld doordat iemand erg stressvol werk of een hectisch privéleven heeft. Zoals je waarschijnlijk zou verwachten, kun je een burn-out enkel voorkomen door de hoeveelheid stress in je leven aanzienlijk te verminderen. Als je eenmaal een burn-out hebt, dan is het lastig om hier vanaf te komen. Om een burn-out te kunnen voorkomen, is het belangrijk om tijdig de eerste symptomen te herkennen.
Wat is een burn-out precies?
De vertaling van de Engelse term ‘burn-out’ is ‘opgebrand’. Deze letterlijke vertaling omschrijft eigenlijk perfect wat een burn-out precies is. Een burn-out is het gevolg van het langdurig ervaren van stress en wordt in het Nederlands ook wel eens ‘ernstige overspannenheid’ genoemd. Veel mensen denken dat een burn-out alleen kan ontstaan als je stressvol werk hebt.
Een burn-out kan echter op talloze manieren ontstaan. Het is vaak zo dat ook de spanningen in de privésfeer een belangrijke oorzaak zijn van een burn-out. In veel gevallen kun je een burn-out voorkomen als je de eerste symptomen tijdig herkent. Als je eenmaal last hebt van een burn-out, dan kan het erg lang duren voordat je hier weer volledig vanaf bent.
Wat zijn de symptomen van een burn-out?
Om een burn-out te kunnen herkennen, moet je natuurlijk wel weten wat de symptomen precies zijn. Als je last hebt van een burn-out, dan heb je gedurende minimaal zes maanden last van drie of meer van de onderstaande klachten:
- Voortdurend lichamelijk vermoeid en een uitgeput gevoel, waardoor je geen energie meer hebt om de dagelijkse bezigheden voort te zetten
- Vaak geestelijk vermoeid, waardoor je bijvoorbeeld moeite hebt om jezelf te concentreren en dingen te kunnen onthouden
- Je slaapt onrustig en kort en hebt moeite met in slaap komen
- Je bent snel boos of geïrriteerd en vindt het moeilijk om je emoties in de hand te houden
- Je kunt slecht tegen drukte of lawaai in je omgeving
- Je bent voortdurend aan het piekeren
- Je ervaart de hele dag een gejaagd gevoel
- Je hebt last van lichamelijke klachten, waaronder hoofdpijn, duizeligheid, hartklopping, pijn op de borst en maag- en darmklachten
Als je last hebt van een burn-out, dan heb je het gevoel dat je niet goed om kunt gaan met alle problemen in je leven. Mensen die last hebben van een burn-out geven vaak aan dat ze zichzelf machteloos voelen en geen grip meer denken te hebben op hun eigen situatie. Het wordt vaak omschreven als een gevoel van controleverlies op het leven.
Als je een burn-out hebt, is het lastig om de dagelijkse bezigheden op dezelfde manier als voorheen voort te zetten. Dit kan zowel op werkgebied zijn, maar ook het onderhouden van sociale contacten en de huishoudelijke werkzaamheden kosten extra veel moeite als je een burn-out hebt. Mensen die last hebben van een burn-out kunnen vaak langere tijd niet meer werken.
Hoe ontstaat een burn-out?
Een burn-out ontstaat vaak als je voor langere tijd veel spanning en stress in je leven hebt en het je niet lukt om op een goede manier met deze spanningen om te gaan. Het is echter niet zo dat iedereen die voor langere tijd veel stress en spanning in zijn of haar leven heeft automatisch een burn-out krijgt.
Het is er dus echt van afhankelijk hoe goed je zelf met de stress kunt omgaan en welke maatregelen je zelf neemt om de stressvolle momenten te compenseren met rustige momenten. We hebben een overzicht gemaakt van de voornaamste oorzaken van een burn-out:
- Je moet langere tijd dingen doen die te veel van je vragen, bijvoorbeeld als er sprake is van een te hoge werkdruk.
- Je vraagt zelf voor langere tijd te veel van jezelf, bijvoorbeeld omdat je specifieke resultaten in je leven wilt bereiken die te hoog gegrepen of praktisch onhaalbaar zijn.
- In je privésfeer zitten veel dingen tegen. Je hebt bijvoorbeeld medische problemen, schulden of relatieproblemen.
- Je krijgt te weinig steun vanuit je omgeving en hebt geen goede uitlaatklep om over je gevoelens te praten.
Als de oorzaken van een burn-out voor een korte tijd aanhouden, dan is de kans op het ontstaan van een burn-out minimaal. Als deze oorzaken echter voor langere tijd aan blijven houden, dan kun je overspannen raken. Langdurige overspannenheid kan vervolgens weer voor een burn-out zorgen.
Een burn-out door één gebeurtenis in je leven
Het is lang niet altijd zo dat je eerst langere tijd overspannen bent alvorens je last krijgt van een burn-out. Het kan namelijk ook zo zijn dat je van één heftige gebeurtenis in je leven een burn-out krijgt. Heftige gebeurtenissen zijn bijvoorbeeld het ernstig ziek worden van iemand uit je naaste omgeving, een verhuizing, een nieuwe baan en het krijgen van een kindje.
Ook als de gebeurtenissen niet zo ingrijpend zijn, maar wel kort op elkaar volgen, is de kans op het ontstaan van een burn-out aanzienlijk. Vaak is een combinatie van een aantal kort op elkaar volgende gebeurtenissen en een dagelijkse stressvol leven de oorzaak van een burn-out.
Wanneer is het risico op een burn-out hoger?
Lang niet iedereen die geconfronteerd wordt met heftige gebeurtenissen in zijn of haar leven of een stressvol bestaan heeft krijgt automatisch last van een burn-out. De meeste mensen die last krijgen van een burn-out hadden dit nooit bij hunzelf verwacht.
Het is dus niet vooraf te zeggen of je wel of geen last krijgt van een burn-out in je leven. Er zijn verschillende situaties waarin het risico op het ontstaan van een burn-out echter wel aanzienlijk hoger is.
- Je hebt in het verleden al wel eens (langdurig) last gehad van overspannenheid, of je hebt al eerder een burn-out gehad.
- Je bent in het afgelopen jaar voor langere tijd ziek geweest.
- Je krijgt weinig steun uit je directe omgeving of je vindt het moeilijk om te praten over je gevoelens.
- Je hebt in het verleden veel dingen meegemaakt die je nooit op een juiste manier hebt verwerkt.
Heb ik wel of geen burn-out?
Het is vaak lastig om bij jezelf te constateren of je wel of geen last hebt van een burn-out. Als je last denkt te hebben van een burn-out, dan is het daarom belangrijk om hiervoor een huisarts te consulteren. Je huisarts kan namelijk aan de hand van een persoonlijk gesprek bepalen of de symptomen waar je last van hebt passen bij een burn-out.
Niet alleen geeft dit jezelf veel duidelijkheid, de huisarts kan je ook adviseren over hoe je het best met de burn-out om kunt gaan.
Herstellen van een burn-out
Om snel te kunnen herstellen van een burn-out is het belangrijk om de symptomen zo snel mogelijk te herkennen. De herstelperiode is namelijk grotendeels afhankelijk van hoe lang je al overspannen was alvorens de burn-out ontstond. Het herstelproces van een burn-out bestaat uit 3 verschillende stappen.
Stap 1. Accepteren dat je een burn-out hebt
De eerste en voor veel mensen tevens moeilijkste stap in het herstelproces van een burn-out is accepteren dat je last hebt van een burn-out. Vaak hebben mensen die last hebben van een burn-out een gevoel van ongeloof. Door te accepteren dat je een burn-out hebt, kun je beginnen met herstellen.
Bepaal welke activiteiten je een tijdje beter niet meer kunt doen en welke dingen je juist wel graag wilt blijven doen. In veel gevallen is het beter om een tijdje niet meer te werken.
Stap 2. Problemen en spanningsbronnen herkennen
Voordat je kunt herstellen van een burn-out is het allereerst belangrijk om de voornaamste spanningsbronnen te herkennen. Nadat je een lijstje hebt gemaakt van de belangrijke spanningsbronnen, kun je bedenken hoe je voortaan het best met deze spanningen om kunt gaan.
Bekijk daarnaast op welke wijze je de intensiteit van deze spanningsbronnen kunt verminderen. Maak daarnaast een overzicht van de problemen waar je momenteel mee te maken hebt. Bedenk vervolgens (eventueel in overleg met een professional) mogelijke oplossingen voor deze problemen.
Stap 3. Problemen en spanningsbronnen verminderen
Als je een overzicht hebt gemaakt van de problemen en spanningsbronnen en de bijhorende oplossingen om deze te verminderen, kun je aan de slag met het uitvoeren van de oplossingen.
Naarmate je meer problemen oplost en steeds beter om kunt gaan met de resterende spanningsbronnen, zul je merken dat je steeds meer van je normale activiteiten weer kunt oppakken. Na verloop van tijd zul je merken dat je minder last krijgt van de symptomen van een burn-out.
Professionele hulp voor het behandelen van een burn-out
In de meeste gevallen is het noodzakelijk om een beroep te doen op professionals om van je burn-out af te komen. Je huisarts is hiervoor het eerste aanspreekpunt. Je huisarts zal vervolgens samen met jou bekijken welke behandelmethode het best bij je past. Vaak zal de huisarts je doorverwijzen naar een psycholoog.