Zelfs met een divers dieet kun je vroeg of laat te maken krijgen met kaliumtekort. Op het moment dat je last hebt van kaliumtekort, dan kun je hiervan allerlei gezondheidsklachten krijgen. Op het moment dat het tekort aan kalium langere tijd aanhoudt, dan kunnen de gevolgen voor je gezondheid groot zijn. Maar wat is kalium nu precies? En hoe kan ik een kaliumtekort eenvoudig voorkomen?
Inhoud
Wat is kalium precies?
Hoewel de gemiddelde Nederland wel eens van kalium heeft gehoord, weten veel mensen niet precies wat de functie van kalium in het menselijk lichaam is. Kalium is één van de mineralen die samen met chloride en natrium betrokken is bij het regelen van de vochtbalans en bloeddruk in het lichaam. Daar waar natrium een bloeddruk verhogend effect heeft, zorgt kalium er juist voor dat de bloeddruk wordt verlaagd. Tevens zorgt kalium ervoor dat de zenuwen de prikkels in het lichaam goed kunnen geleiden en dat de spieren zichzelf kunnen samentrekken. Zoals je ziet is kalium dus betrokken bij een aantal belangrijke processen in het menselijk lichaam.
Hoe komt het menselijk lichaam aan kalium?
Hoewel je het waarschijnlijk niet wist, eet en drink je dagelijks een heleboel kalium. Kalium komt namelijk voor in vrijwel alle levensmiddelen, zoals groente, fruit, noten, vis, vlees, zuivelproducten en brood. Hoewel mensen dagelijks relatief veel kalium consumeren, komt kaliumtekort ook in een divers dieet regelmatig voor.
Opname van kalium in het lichaam
Hoewel we dagelijks veel kalium consumeren, neemt ons lichaam gemiddeld genomen maar 90% van de geconsumeerde kalium op. Kalium wordt in ons lichaam door de dunne darm opgenomen. De nieren regelen vervolgens dat de hoeveelheid kalium in het lichaam constant blijft. Als je een dieet hebt waarin je weinig kalium binnenkrijgt, dan zorgen de nieren ervoor dat er in verhouding ook minder kalium je lichaam verlaat. Andersom geldt natuurlijk ook dat de nieren van iemand met een dieet rijk aan kalium ervoor zorgen dat in verhouding meer kalium het lichaam verlaat. Gemiddeld genomen verlaat ongeveer 90% van het opgenomen kalium via de urine in het lichaam. Het overige opgenomen kalium verlaat het lichaam via de ontlasting en door zweten.
Kaliumtekort: wat is het precies en hoe kan het ontstaan?
Kaliumtekort, in de wetenschap ook wel ‘hypokaliëmie’ genoemd, is een situatie waarbij het lichaam onvoldoende kalium beschikbaar heeft om de prikkels van de zenuwen goed te geleiden, de spieren samen te trekken en de bloeddruk te verlagen. Doordat het lichaam dagelijks voedingsmiddelen rijk aan kalium consumeert komt het vrijwel nooit voor dat een kaliumtekort ontstaat door de inname van voedsel.
Oorzaken van kaliumtekort
Kaliumtekort ontstaat doorgaans nadat je voor langere tijd ernstig ziek bent geweest en hevig hebt moeten braken of last hebt gehad van ernstige diarree. Daarnaast kan kaliumtekort ook ontstaan door het gebruik van plaspillen. Voor een volledige lijst van de mogelijke oorzaken van kaliumtekort kun je de onderstaande lijst raadplegen:
- Chronische ondervoeding
- Alcoholisme
- Tumoren
- Darmoperatie(s)
- Nierziekten
- Magnesiumtekort
- Braken en diarree (bijvoorbeeld als gevolg van een maag-darmontsteking)
- Gebruik van specifieke medicijnen (bijvoorbeeld plaspillen of laxeermiddelen)
Symptomen van kaliumtekort
Op het moment dat je last hebt van kaliumtekort, dan kun je van verschillende symptomen last krijgen. De belangrijkste symptomen van kaliumtekort zijn:
- Lusteloosheid
- Misselijkheid
- Verzwakte spieren
- Verminderde eetlust
- Obstipatie
- Vaak moeten plassen
- Hartritmestoornissen
Het zal je waarschijnlijk opgevallen zijn dat de symptomen van kaliumtekort vaak redelijk algemeen zijn. Het is daarom lastig om bij jezelf te constateren of je last hebt van kaliumtekort. Het gevolg hiervan is dat symptomen vaak niet worden teruggeleid naar kaliumtekort, waardoor mensen onnodig lang met gezondheidsklachten rondlopen. Als je jezelf herkent in de beschreven symptomen, dan is het goed om het kaliumniveau in je bloed te laten controleren bij de huisarts.
Vaststellen van een kaliumtekort
Een arts moet altijd eerst een kaliumtekort vaststellen alvorens wordt overgegaan tot behandeling met supplementen. Een kaliumtekort of een teveel aan kalium kan worden vastgesteld door het verrichten van bloedonderzoek. Mocht een arts het noodzakelijk achten, dan kan er ook worden gevraagd om gedurende 24 uur de urine te verzamelen. In een laboratorium zal vervolgens worden onderzocht wat de kaliumconcentratie in de urine is. Doordat een kaliumtekort via bloedonderzoek kan worden vastgesteld, is een ziekenhuisbezoek doorgaans niet nodig.
Behandelen van kaliumtekort
Op het moment dat er een kaliumtekort bij je is geconstateerd door een arts, dan is het van belang om dit goed te behandelen. Kaliumtekort is eenvoudig te behandelen door het nemen van kaliumtabletten. Neem deze tabletten echter altijd alleen na een arts te hebben geraadpleegd. Daarnaast is het aan te raden om gedurende lange tijd een kaliumrijk dieet te volgen. Vaak kun je door meer groente, fruit, aardappelen en brood te eten het tekort aan kalium namelijk oplossen.
Kalium te hoog: wat is het precies en hoe kan het ontstaan?
Naast een kaliumtekort kun je ook te maken krijgen met een te hoog kaliumniveau in het lichaam. Een teveel aan kalium komt bij gezonde mensen vrijwel nooit voor, omdat het lichaam zelf de hoeveelheid kalium in het lichaam regelt. Een overschot aan kalium in het lichaam ontstaat eigenlijk alleen als de nieren niet meer goed werken. Daarnaast kan ook het gebruik van specifieke medicijnen, waaronder ACE-remmers en plaspillen, ervoor zorgen dat de hoeveelheid kalium in het bloed te hoog wordt. Tot slot kan ook het gebruik van kaliumtabletten op het moment dat er geen tekort is in het lichaam zorgen voor een overschot. In het ergste geval kan er een kaliumvergiftiging ontstaan.
Kaliumvergiftiging: de gevolgen van een teveel aan kalium
Een kaliumvergiftiging kan ontstaan op het moment dat je voor langere tijd meer dan 18 gram kalium per dag consumeert. In het ergste geval kan een dergelijke kaliumvergiftiging voor een hartstilstand zorgen. Dit benadrukt nogmaals dat het van belang is om alleen kaliumsupplementen te nemen op het moment dat er door een arts een tekort is vastgesteld. Neem nooit op eigen initiatief dergelijke supplementen op het moment dat je denkt dat je een kaliumtekort hebt.